۹ نکته ضروری برای نگهداری گل ارکیده و داشتن گیاهی زیبا در خانه

بررسی همه مشخصات عمومی گل ارکیده

گل ارکیده با ظاهری منحصربه‌فرد و دوام بالا برای منازل، دفترهای کار، هتل‌ها و رستوران‌های لوکس ایده‌آل است؛ همچنین نگهداری گل ارکیده نیز چندان سخت نیست. این گل به دمای ۱۲ تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد و رطوبت بالا نیاز دارد. اگر شرایط مناسب را برای ارکیده فراهم کنید، ۱۰ تا ۱۵ سال گلدهی می‌کند و جذابیتی خاص به محیط شما می‌دهد. اگر شرایط مناسب برای نگهداری این گل را دارید، برای تهیه گل ارکیده برای خانه و محل کار خود اقدام کنید. در جدول زیر مشخصات کلی این گیاه را  آورده‌ایم:

توجه کنید که ارکیده برخلاف سایر گیاهان، در شب دی‌اکسید‌کربن هوا را جذب و اکسیژن آزاد می‌کند؛ ازاین‌رو اگر این گل را در خانه خود نگهداری کنید، هوا چندین درجه بهتر می‌شود. برای آشنایی با این قابلیت عالی و سایر گیاهان تصفیه‌کننده هوا، مقاله قویترین گیاهان اکسیژن ساز در مجله دلنا، راهنمایی کامل برای شماست. 

۱. نور مناسب گل ارکیده؛ زیاد و غیرمستقیم

گل ارکیده به محیطی پرنور اما بدون تابش مستقیم نور خورشید نیاز دارد. نور مستقیم باعث سوختن برگ‌های این گیاه می‌شود، درحالی‌که نور کم نیز گلدهی آن را متوقف می‌کند. برای نگهداری ارکیده در شرایط نوری مناسب به نکته‌های زیر دقت کنید:

• بهترین مکان برای قرار دادن گلدان ارکیده، پشت پنجره‌ای با پرده نازک است که نور خورشید از آن عبور کند، اما مستقیم به گیاه نتابد.
• برای قرار دادن ارکیده، پنجره‌های رو به شرق یا غرب بهترین گزینه هستند، زیرا نور ملایم صبحگاهی یا عصرگاهی به گیاه می‌رسد. پنجره‌های رو به جنوب نیز مناسب هستند، اما باید از پرده برای کاهش شدت نور استفاده کنید.
• در صورت کمبود نور، برگ گیاه تیره و گلدهی متوقف می‌شود؛ بنابراین از لامپ‌های LED مخصوص رشد گیاه استفاده کنید.
• مدت‌زمان مناسب نوردهی روزانه برای گل ارکیده حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت است.

گونه‌های مختلف ارکیده نیاز به نور متفاوت دارند. به‌عنوان‌مثال، گونه فالانوپسیس (ارکیده شاپرکی) به نور متوسط نیاز دارد و حتی در سایه نیز رشد می‌کند. همچنین برای نگهداری گل ارکیده بنفش، باید نور غیرمستقیم و متوسط فراهم کنید؛ یعنی دقیقا همان نوری که در بیشتر آپارتمان‌ها وجود دارد. ازاین‌رو اگر محیط‌تان نور غیرمستقیم و ملایم دارد، بهترین گزینه پیش روی‌ شما گل ارکیده بنفش است.

۲. دمای مناسب گل ارکیده؛ بین ۱۲ تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد

گل ارکیده در محدوده دمایی ۱۲ تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد به‌خوبی رشد می‌کند و بهترین گلدهی را دارد. در دمای بالا (بیش از ۳۰ درجه) برگ‌های ارکیده زرد می‌شوند، گل‌ها زودتر از موعد می‌ریزند و رشد گیاه به‌شدت کند می‌شود. ازطرف‌دیگر، در دمای پایین‌تر از ۱۲ درجه، غنچه‌ها سیاه و برگ‌ها پژمرده یا لکه‌دار می‌شوند. در کل، ارکیده به دمای معتدل و پایدار نیاز دارد. شرایط ایده‌آل دما برای نگهداری گل ارکیده طبیعی شامل موارد زیر می‌شوند:

• دمای مناسب برای نگهداری گل ارکیده در روز بین ۱۲ تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد و در شب بین ۱۲ تا ۱۸ درجه سانتی‌گراد است. این اختلاف دمای روز و شب برای تحریک گلدهی ارکیده بسیار اهمیت دارد.
• در پاییز و زمستان، دمای پایین‌تر (حدود ۱۲ تا ۱۸ درجه) باعث تحریک گلدهی می‌شود.
• ارکیده‌ها نمی‌توانند تغییر ناگهانی دما را تحمل کنند. از قرار دادن گلدان در معرض باد سرد یا هوای گرم ناشی از بخاری و شوفاژ خودداری کنید.
• جریان هوا در محیط نگهداری ارکیده ضروری است؛ این عامل مانع از تجمع رطوبت اضافی و پوسیدگی ریشه‌های آن می‌شود.

دمای مطلوب به‌همراه رطوبت کافی، دوام گل‌های ارکیده را افزایش می‌دهد. در صورت افزایش یا کاهش دما، رطوبت و جریان هوا را متعادل کنید تا شرایط برای گیاه پایدار بماند. از میان انواع ارکیده، نوع سفید آن حساسیت بیشتری به دما دارد؛ از‌این‌رو برای خرید و نگهداری گل ارکیده سفید، باید حتماً دمای خانه‌ شما بین ۱۲ تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد باشد.

۳. آبیاری گل ارکیده؛ کم اما دقیق

گل ارکیده به آبیاری کم اما دقیق نیاز دارد، زیرا ریشه‌های آن حساس هستند و بر اثر آبیاری بیش‌ازحد یا نامناسب آسیب می‌بینند. پوسیدگی ریشه‌ها، زرد شدن و ایجاد لکه‌های قهوه‌ای روی برگ‌ها از علائم آبیاری بیش‌ازحد هستند. خشکی برگ‌ها و پژمردگی گیاه آبیاری، کم را نشان می‌دهد. برای آبیاری صحیح گل ارکیده نکته‌های زیر را مدنظر بگیرید:

• در فصل تابستان گل ارکیده را هر هفته ۱ بار به‌صورت عمقی آبیاری کنید؛ در فصل زمستان، آبیاری را به ۱ بار در ماه کاهش دهید
• خاک گلدان باید بین دو آبیاری کاملاً خشک شود. برای تشخیص زمان مناسب، انگشت یا سیخ چوبی را در خاک فرو کنید؛ اگر خاک خشک بود، زمان آبیاری است.
• بهترین روش آبیاری این است که آب به‌آرامی روی سطح خاک ریخته شود تا همه ریشه‌ها کاملاً خیس شوند. مطمئن شوید که آب اضافی از زیر گلدان خارج می‌شود تا ریشه‌ها نپوسند.
• از آب ولرم و بدون املاح (مانند آب جوشیده سردشده یا آب مقطر) استفاده کنید. آب با مواد معدنی باعث آسیب به ریشه‌های حساس ارکیده می‌شود.
• اگر از روش جزیره (قرار دادن گلدان روی سنگ‌ریزه و آب) برای افزایش رطوبت استفاده می‌کنید، دقت کنید که کف گلدان نباید با آب تماس مستقیم داشته باشد.

در نهایت توجه کنید که هرگز آب روی برگ‌ها یا گل‌های ارکیده نریزید؛ زیرا رطوبت باقی‌مانده باعث بیماری‌های قارچی می‌شود. اگر به ارکیده خود به‌موقع آب بدهید، شاداب می‌ماند؛ اگر می‌خواهید بدانید زمان مناسب برای آب دادن به ارکیده چه زمانی است، مقاله از کجا بفهمیم گل نیاز به اب دارد را در مجله دلنا مطالعه کنید. در این صفحه همه نشانه‌های نیاز گل به آب مانند خشکی خاک و افتادگی برگ‌ها را بررسی کرده‌ایم.

۴. رطوبت گل ارکیده؛ بین ۴۰ تا ۶۰ درصد

گل ارکیده به دلیل ریشه‌های هوایی و نیاز ذاتی به جذب رطوبت از هوا، باید در محیطی مرطوب نگهداری شود. سطح رطوبت ایده‌آل برای گل ارکیده بین ۴۰ تا ۶۰ درصد است. کمبود رطوبت باعث خشکی و شکنندگی برگ‌ها و توقف رشد یا گلدهی این گیاه می‌شود. ازطرف‌دیگر، رطوبت بیش‌ازحد باعث ایجاد کپک یا قارچ روی برگ‌ها و زرد شدن و پوسیدگی ریشه‌ها می‌شود. برای تامین رطوبت ارکیده از روش‌های زیر استفاده کنید:

• زیرگلدانی را با آب و سنگ‌ریزه پر کنید و گلدان را روی سنگریزه‌ها قرار دهید، بدون اینکه ریشه‌ها با آب تماس مستقیم داشته باشند.
• روزانه با اسپری آب ولرم و بدون املاح، روی برگ‌ها و اطراف گیاه را غبارپاشی کنید. دقت کنید که آب روی گل‌ باقی نماند، زیرا باعث پوسیدگی گیاه می‌شود.
• اگر در محیط‌های خشک زندگی می‌کنید، از دستگاه بخور سرد برای حفظ رطوبت محیط استفاده کنید.

به‌طورکلی باید ارکیده را در محیطی با جریان هوای ملایم قرار دهید، زیرا هوای راکد و رطوبت بیش‌ازحد باعث رشد قارچ‌ها و پوسیدگی ریشه گیاه می‌شود. در مکان‌هایی با رطوبت طبیعی بالا (مانند مناطق ساحلی) نیازی به تامین اضافی رطوبت نیست.

۵. خاک گل ارکیده؛ سبک، با زهکشی بالا و قابلیت حفظ رطوبت

گل ارکیده به دلیل ریشه‌های خاص و نیاز به زهکشی مناسب، در خاک‌های عادی گلدانی رشد نمی‌کند. این گیاه نیاز به خاکی سبک، با زهکشی بالا و قابلیت حفظ رطوبت دارد که شرایط طبیعی رشد در طبیعت را شبیه‌سازی کند. نکته‌های مهم درباره خاک، هنگام نگهداری گل ارکیده شامل موارد زیر می‌شوند:

• خاک مناسب برای گل ارکیده، ترکیبی از پوست درخت (معمولاً صنوبر)، خزه اسفاگنوم، پرلیت و زغال چوب است.

• استفاده از زغال چوب یا پوکه معدنی در خاک به جلوگیری از رشد قارچ‌ها کمک می‌کند.
• خاک ارکیده باید هر ۱ تا ۲ سال یکبار تعویض شود تا نمک و مواد معدنی در خاک تجمع نکنند.
• هنگام نگهداری گل ارکیده در آب به‌جای خاک، ریشه‌ها به اکسیژن موجود در آب وابسته می‌شوند و اگر آب مرتب تعویض نشود، ریشه‌ها می‌پوسند.

اگر خواستید خاک گلدان را تعویض کنید؛ پس از پایان گلدهی، ارکیده را از گلدان بیرون بیاورید و خاک قدیمی را به‌آرامی جدا کنید. سپس ریشه‌های پوسیده یا خشک‌شده را با قیچی استریل ببرید و گیاه را در گلدانی با زهکشی مناسب بگذارید و خاک جدید را اضافه کنید. اگر قصد خرید گل ارکیده وحشی را دارید، باید بدانید که این گونه نیاز به خاک خاصی ندارند و می‌توانید از خزه و پوست درخت برای شبیه‌سازی محیط طبیعی زندگی‌ آن استفاده کنید.

۶. کوددهی گل ارکیده؛ نیاز بالا به تامین مواد مغذی

خاکی که گل ارکیده در آن کاشته می‌شود، مواد مغذی ندارد؛ بنابراین کوددهی منظم و به‌اندازه برای حفظ سلامت، رشد و گلدهی این گیاه ضروری است. کوددهی بیش‌ازحد باعث سوختن ریشه‌ها، زرد شدن برگ‌ها و تجمع نمک روی سطح خاک می‌شود. ازطرف‌دیگر، کمبود کود سرعت رشد گیاه را کم و گل‌ها را کوچک می‌کند. نکته‌های کلیدی در کوددهی گل ارکیده شامل موارد زیر می‌شوند:

• از کودهای مخصوص ارکیده یا کودهای مایع محلول در آب با ترکیب 20-20-20 یا 14-14-14 استفاده کنید.

• کودهای بدون اوره برای ارکیده مناسب‌تر هستند، زیرا اوره ریشه‌های حساس این گیاه را آسیب‌پذیر می‌کند.
• در فصل رشد (بهار و تابستان)، هر ۲ هفته یک بار و در فصل استراحت (پاییز و زمستان) ماهی یک بار به ارکیده کود بدهید.
• هنگام کوددهی به ارکیده، از یک چهارم تا نصف مقدار توصیه‌شده روی بسته‌بندی کود استفاده کنید تا ریشه گیاه نسوزد.
• کوددهی را زمانی‌که خاک گیاه مرطوب است، انجام دهید. هرگز به خاک خشک کود ندهید، زیرا به ریشه‌ها آسیب وارد می‌شود.
• در زمان گلدهی، میزان فسفر کود را افزایش دهید. کودهایی با ترکیب 10-30-20 برای این دوره مناسب هستند. از کوددهی بیش‌ازحد در دوران گلدهی اجتناب کنید تا عمر گل‌ها کاهش پیدا نکند.
• پس از تعویض خاک، ۲ هفته صبر کنید و سپس به گیاه کود بدهید. این زمان به ارکیده اجازه می‌دهد تا به محیط جدید خود عادت کند.

برای نگهداری ارکیده، کود را در آب ولرم حل کنید و محلول را به‌آرامی روی خاک بریزید. مطمئن شوید که آب اضافی از زهکش گلدان خارج می‌شود تا نمک‌های معدنی در خاک جمع نشود. پس از کوددهی، گیاه را در مکانی با نور مناسب و دمای مطلوب قرار دهید.

۷. تعویض گلدان گل ارکیده؛ بعد از پایان گلدهی

تعویض گلدان گل ارکیده هر ۱ تا ۲ سال یکبار، به حفظ سلامت ریشه‌ها، بهبود زهکشی خاک و تأمین فضای کافی برای رشد گیاه کمک می‌کند. پس از پایان گلدهی، بهترین زمان برای این کار محسوب می‌شود. در این دوره گیاه در حالت استراحت است و تعویض خاک یا گلدان استرس کمتر برای آن ایجاد می‌کند. همچنین اگر ریشه‌ها از سوراخ‌های زهکشی گلدان بیرون زده‌اند، باید گلدان را  عوض کنید. تجمع نمک روی سطح خاک یا سفیدک‌زدگی نیز نشانه‌ زمان تعویض گلدان است. در ادامه مراحل تعویض گلدان را توضیح می‌دهیم:

1. گلدانی با زهکشی مناسب انتخاب کنید. باید سوراخ‌های متعدد در کف گلدان باشد تا آب اضافی به‌راحتی خارج شود.
2. بهتر است از گلدان‌های شفاف شیشه‌ای برای مشاهده وضعیت ریشه‌ها استفاده کنید.
3. گیاه را بادقت از گلدان قبلی خارج کنید. اگر ریشه‌ها به دیواره چسبیده‌اند، گلدان را کمی فشار دهید تا گیاه آزاد شود.
4. خاک قدیمی چسبیده به ریشه‌ها را به‌آرامی جدا کنید.
5. ریشه‌های پوسیده، قهوه‌ای یا خشک را با قیچی استریل ببرید و فقط ریشه‌های سالم و سفید را نگه دارید.
6. خاک مناسب ارکیده (پوسته درخت، خزه اسفاگنوم و پرلیت) را آماده کنید.
7. مقداری خاک در کف گلدان بریزید، سپس گیاه را در مرکز قرار دهید و خاک را به‌آرامی در اطراف ریشه‌ها اضافه کنید.
8. گیاه باید در گلدان محکم قرار بگیرد تا زمان آبیاری یا جابه‌جایی تکان نخورد.
9. پس از تعویض گلدان، گیاه را به‌طورکامل آبیاری کنید تا خاک جدید کاملاً مرطوب شود.

در زمان گلدهی، گلدان ارکیده را تعویض نکنید؛ زیرا گل‌های آن می‌ریزند. همچنین گلدانی انتخاب کنید که فقط کمی از گلدان قبلی بزرگ‌تر باشد و به‌هیچ‌وجه از خاک قدیمی استفاده نکنید.

۸. گلدهی گل ارکیده؛ در فصل پاییز و زمستان

ارکیده‌ها معمولاً در فصل پاییز و زمستان گل می‌دهند، بااین‌حال برخی از گونه‌ها مانند فالانوپسیس، معمولا در همه طول سال گل دارند. گل‌های ارکیده به‌طورمتوسط ۲ تا ۴ ماه باقی‌ می‌مانند. پس از پایان گلدهی، گل‌های خشک‌شده را بچینید و ساقه گل‌دهنده را نزدیک پایه هرس کنید (مگر اینکه شاخه جوانه‌های جدید داشته باشد).

کوددهی به گیاه در دوران استراحت، ارکیده را برای دوره گلدهی بعدی آماده می‌کند. برای افزایش گلدهی، گل را در محیطی با رطوبت بالا و جریان هوای ملایم نگهداری کنید و مطمئن شوید که نور کافی اما غیرمستقیم به آن می‌رسد.

۹. پیشگیری از بیماری‌ها در گل ارکیده

گل ارکیده، مستعد ابتلا به بیماری‌های قارچی، باکتریایی و ویروسی است. عوامل اصلی بروز بیماری‌ در این گل شامل آبیاری نادرست، رطوبت بیش‌ازحد، نور نامناسب و خاک و گلدان غیربهداشتی می‌شوند. نشانه‌های بیماری در گل ارکیده بسته به نوع بیماری متفاوت است. 

بیماری‌های قارچی معمولاً با لکه‌های سفید یا قهوه‌ای روی برگ‌ها و ساقه‌ها ظاهر می‌شوند. نشانه بیماری‌های باکتریایی، نقاط نرم و آبکی روی برگ‌ها یا ریشه‌ است. همچنین، بیماری‌های ویروسی باعث تغییر شکل برگ‌ها و گل‌ها یا توقف رشد گیاه می‌شوند. در صورت بروز بیماری، اقدامات زیر را انجام دهید:

• ریشه‌های پوسیده را با قیچی استریل قطع کنید و گیاه را در خاک تازه و گلدانی با زهکشی مناسب بکارید.
• از قارچ‌کش‌های مخصوص استفاده کنید و گیاه را در محیطی با تهویه بهتر قرار دهید.
• درصورت بروز باکتری یا ویروس، برگ‌ها یا قسمت‌های آسیب‌دیده را هرس کنید.

برای نگهداری گل ارکیده و جلوگیری از بیماری، از خاک و گلدان تمیز با زهکشی مناسب استفاده کنید، آبیاری متعادل داشته باشید و اجازه دهید خاک بین دو آبیاری خشک شود. گیاه را در محیطی با جریان هوای ملایم و دور از گیاهان بیمار نگه دارید. به‌طورمرتب برگ‌ها و ریشه‌ها را بررسی کنید تا علائم بیماری را زود ببینید و گل خود را درمان کنید.

با توجه به همه نکته‌های مهم، نگهداری گل ارکیده آسان است

در این مقاله، همه نکته‌های ضروری برای نگهداری گل ارکیده را بررسی کردیم. از اهمیت نور غیرمستقیم و دمای مناسب گرفته تا نیاز به خاک سبک، آبیاری متعادل و رطوبت کافی، همه جزئیاتی که برای رشد سالم این گیاه زیبا لازم است را توضیح دادیم. برای نگهداری گل ارکیده نور غیرمستقیم متوسط فراهم کنید و دمای محیط را بین ۱۸ تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد در روز و ۱۲ تا ۱۸ درجه در شب نگه دارید.

به‌طورکلی نگهداری از این گل چندان سخت نیست؛ همچنین ارکیده برای حیوانات خانگی مانند گربه‌ها سمی نیست و اگر گربه شما به‌صورت‌اتفاقی برگ یا گل ارکیده را بخورد، مشکلی برایش به‌وجود نمی‌آید. اگر گربه در خانه دارید، مقاله گیاه غیرسمی برای گربه را در مجله دلنا مطالعه کنید. در این صفحه همه گل‌های سمی و غیرسمی برای گربه‌ها را کامل به شما معرفی کرده‌ایم.